Pierwszy dzień lata. Najdłuższy dzień i najkrótsza noc w roku
W poniedziałkowy poranek o godz. 05:32 słońce wstąpiło w znak Raka. Dla mieszkańców Polski oznacza to, że rozpoczęło się przesilenie letnie na półkuli północnej. Tym samym na półkuli południowej rozpoczęła się zima. Przed nami najdłuższy dzień w roku oraz najcieplejsze dni. Lato to także pora aktywności rojów meteorów. Poniedziałek, 21 czerwca będzie najdłuższym dniem roku, a najbliższa noc najkrótsza.
Występowanie czterech pół roku na Ziemi w dużej mierze uzależnione od obiegu planety dookoła Słońca oraz odpowiedniemu nachyleniu osi obrotu naszej planety do płaszczyzny jej ruchu okołosłonecznego. Oś obrotu tworzy z ekliptyką kąt 66,5 stopnia, dzięki czemu przez pół roku na działanie promieni słonecznych bardziej wystawiona jest półkula północna, a przez drugie pół roku półkula południowa.
Dwa razy w ciągu roku Słońce znajduje się w punktach, w których ekliptyka przecina się z równikiem niebieskim. W tym danym czasie mamy do czynienia ze zrównaniem dnia z nocą i początkiem astronomicznej wiosny lub jesieni.
Przed nami najdłuższy dzień i najkrótsza noc w roku
Jednocześnie, poniedziałek, 21 czerwca w Polsce jest najdłuższy spośród całego roku, a słońca świecie najwyżej nad horyzontem. W Warszawie kąt padania promieni słonecznych do powierzchni ziemi osiąga 59 stopni. Dzień rozpocznie się tu już o godz. 04:17, a skończy się dopiero o 21:00. To oznacza, że dzień będzie trwał 16 godzin i 43 minuty. Jednak im dalej na północ, tym dzień będzie dłuższy, a noc najkrótsza.
W Jastrzębiej Górze, czyli na najdalej wysuniętym na północ krańcu Polski, słońce będzie świecić przez 17 godzin i 15 minut, Bydgoszczy 16 godzin i 57 minut, w Łodzi 16 godzin i 41 minut, w Krakowie 16 godzin i 23 minuty, a w gminie Lutowisk na Podkarpaciu, czyli najbardziej wysuniętym na południe punkcie Polski 16 godzin i 15 minut.
To oznacza, że różnica długości dnia pomiędzy północną a południową częścią kraju wyniesie około godziny. Z kolei najwcześniejszy wschód słońca mieliśmy dziś w Suwałkach – nasza gwiazda wzeszła tam już o 03:54, a najpóźniejszy zachód nastąpi w Świnoujściu – o 21:37. Jednak najpóźniejsze zachody słońca czekają nas dopiero za kilka dni.
Warto również dodać, że przed nami najkrótsza noc tego lata. Na przeważającym obszarze Polski ciemność zapadnie na 7 godzin i 50 minut. Dopiero od nocy z 22 na 23 czerwca noce stawać się będą coraz dłuższe.
Warto dodać, że obecnie wzdłuż koła podbiegunowego, czyli na szerokości geograficznej 66,5 stopnia, w trakcie letniego przesilenia słońce nigdy nie zachodzi. Zupełnie inna sytuacja ma miejsce na półkuli południowej. W tych częściach świata jest 30 proc. mniej światła słonecznego - ten dzień nazywamy przesileniem zimowym. Za kołem podbiegunowym południowym panuje noc polarna.
Dla mieszkańców półkuli północnej moment przesilenia letniego oznacza, że począwszy od poniedziałku, dzień będzie się skracał, a noc wydłużała. Jednak do początku lipca ten proces będzie praktycznie niezauważalny, dopiero w drugiej dekadzie lipca zacznie ubywać nam około 2 minuty dnia w ciągu doby. Astronomiczne lato zakończy się 22 września. Słońce wróci na szerokości okołorównikowe, rozpoczynając równonoc jesienną. Tym samym nastąpi zrównanie dnia z nocą. Wówczas dzień i noc trwają po 12 h. Z każdą dobą dzień będzie tracił na rzecz nocy.
Lato to okres krótkich, ale ciepłych nocy, które miłośnicy astronomii chętnie wykorzystują do obserwacji ciekawych zjawisk na niebie. Jakie atrakcje szykuje nam niebo tego lata?
Pod koniec czerwca gratka dla astronomów. Rój spadających gwiazd
Jeszcze pod koniec czerwca sprawne oko astronoma może dostrzec Merkurego, ale chowa się za horyzont około godziny po zachodzie Słońca. Coraz wcześniej zachodził będzie także Mars. Nocą z 12 na 13 sierpnia przypada szczyt rojów meteorów o nazwie „Perseidy”. Rój ten, znany już od starożytności, jest aktywny od 17 lipca do 24 sierpnia, a podczas maksimum można zobaczyć nawet 150 spadających gwiazd na godzinę.
Tomasz Leszczyński